Bebeklerde Uyku

Uyku, bebeğinizin zihinsel gelişiminde ve sağlıklı büyümesinde çok önemli bir yere sahiptir.

Normalde bebekler beslendikten sonra ortalama 2-3 saat uyurlar (ilk 3 ay günlük 13-18 saat). Ancak yeterli beslenmeden uyurlarsa erken acıkıp erken uyanırlar. İlk aylarda yoğun gaz problemi olmayan bebeklerde karnının doyması, altının temiz olması yeterliyken, daha sonra etrafa ilginin artması ile uyku düzenleri bozulabilir. Bebekler genellikle ilk 3-6 ay arasında biyolojik ritimlerini geliştirerek gece gündüz ayırımı yaparak uyku düzenlerini oluştururlar. Ancak bir kısmı bu düzeni oluşturmakta zorlanabilir. Uyku eğitimi her bebek için gerekli değildir. Anne ve baba eğer çok bunalmışsa ve tükenmişliğe girdiyse uyku eğitimi almalarında fayda vardır. Uyku eğitiminde en önemli nokta sabır ve kararlılıktır. İyi bir uyku için uyku hijyeni(ortam) çok önemlidir. Bunun için;

Uyku Ortamı Nasıl Olmalıdır?

• Odasının sıcaklığını gündüzleri 22-24 ⁰ C geceleri 20-22 ⁰C derece olmalıdır.
• Yatak odasını karanlık ve sessiz olmalıdır. Gerekirse gece lambası kullanılabilir.
• İlk 1 yıl ebeveyn odasında ancak ayrı yatakta, bir yaşından sonra ayrı odada yatırılmalıdır.
• Yatağı sert veya yumuşak olmamalı ve bebeğiniz yatağın içine gömülmemelidir.
• Yatağın içinde oyuncak vs hiçbir şey bulundurulmamalıdır.

Nasıl uyutulmalıdır?

• Emzirip, gazını çıkarıp ve bezini değiştirdiyseniz bebeğiniz uyumaya hazır demektir. Uykusuzluktan bitkin hale düşmeden ve daha gözleri açıkken yatağına koyun, uyumasını bekleyin. İlk başlarda ağlamaları olacak ancak zamanla alışacaktır. Ağlamalarının şiddeti önemlidir hafif protesto ağlamalarını görmezden gelebiliriz. Ancak şiddeti artınca alıp sakinleştirip sonra yatağına yeniden koymalıyız. İsterseniz başını okşayarak alçak sesle ninni söyleyebilirsiniz. Yeter ki bebeğiniz yatağında olsun; kucağınızda ya da ayaklarınızda sallanıyor olmasın. Bu bebeğinize bir alışkanlık kazandıracaktır ve sizin için de çok rahatlatıcı olacaktır.
• Bebeğinizi sırt üstü yatırın. Yüz üstü yatırılması önerilmemektedir.
• Uyku saatlerini, rutin hale getirmek çok önemlidir. Uyku saatleri düzenlenmeli özellikle her gün aynı saatte uyutulmaya çalışılmalıdır. Mümkünse erken veya geç uyutulmayınız ve uyku öncesi tüm işlemleri rutin hale getirin. Böylelikle bebeğiniz, uyuması gerektiğinin farkında olsun ve uykusu gelsin.
• Bebekler sesli uyur, güler, mırıldar, küçük ağlamalar yapar ve tekrar dönerler uyurlar. Her ses çıkardığında müdahale edilmemeli, kendiliğinden tekrar uyuması için biraz beklenmelidir. Aslında bebekler, kendi kendine tekrar uykuya dalmaya meyillidirler. Ancak her seferinde müdahale edilirse bebekler kendiliğinden tekrar uykuya dalmayı öğrenemezler. Bebeklerin, kendi kendine uykuya dönmeyi öğrenmesine fırsat verilmelidir. Sabırla beklenmeli, gerçekten ihtiyacı varsa müdahale edilmelidir. Önemli olan bebeğe yanında ve güvende olduğunu hissettirmektir.

En Sık Yapılan Hatalar Nelerdir?

• Aşırı yorgun ve uykusuz bırakmak, bebekte uyku alışkanlığını bozar. Uyku rutinlerine ve saatlerine, en kısa zamanda dönülmelidir.
• Bebeği yatağında değil de, kucakta veya ayaklarda uyutup sonra yatağına taşımak. Bu durumda bebek, yatağa koyar koymaz uyanır: Kucakta uyuya kalan bebek, yatağına konduğunda ağlıyorsa, tekrar kucağa alınmamalıdır. Ağlıyorsa güven verecek şekilde bebek ile konuşulmalı ve okşanmalıdır. Eğer kucakta veya ayakta uyutulmaya alıştırılmışsa, birkaç günlük sabır ve gayretle bebekte uyku alışkanlığını oluşturması mümkündür. Yeter ki anne ve baba bu konuda gayretli ve sabırlı olsunlar.
• Bebeği hiç ağlatmamaya çalışmak: Bu durumda hem bebeğe hem de anne-baba kendinize zarar verir. Önemli olan bebeği ağlatmamak değil onu sevdiğini ve güvende olduğunu hissettirmektedir.
• Sallayarak uyutmak: Sallanmaya alışan bebek, uyutmak için illa ki sallanmak ister. Sallayarak uyutmaktan vazgeçilir ise biraz sabır ve biraz gayret ile uyku eğitimi verilip iyi bir uyku çekmesi sağlanabilir.
• Emzirerek uyutmak: Emzirerek uyutulan bebek, uyutmak için illa ki emzirilmek ister. Özellikle gece uyandığında yine uyumak için emmek isteyecek ve hem anne hem de bebeğin uyku ve hayat kalitesi bozulacaktır.
• Gündüzleri çok uyutmak. Gündüz uzun süre uyuyan bebeklerde gece-gündüz karışır ve gece uykusu azalır. Gündüz uykuları mutlaka ayarlanmalıdır.

Bebeklerde Uyku Eğitimi:

 Uyku eğitimi bebekler gece gündüz ayırımını tam yapamadığı için yapılan bilimsel çalışmalar ilk 6 aydan önce uyku eğitimi verilmesini önermiyoruz.

• Uyku eğitiminde en önemli konu yatış kalkış saatlerini düzenlemektir. Yani bir rutin oluşturmaktır.

Her gün aynı saatte yatırıp aynı saatte kalkmasını sağlamak gerekir. Gündüzleri de yatış saatleri aynı saatler olmalıdır.

• Gece uykusu en önemli uykudur. Çünkü geceleri büyüme hormonu ve melatonin hormonu salgılanır. Gündüz uykuları sadece dinlenme amaçlıdır.
• Bebeğinizin gece uykuya geçmeden önce her gün yaptığınız bir rutini olmalıdır (kitap okuma, yatıştırıcı bir müzik, banyo, masaj gibi)
• 9-12 aylık bebekler, sıklıkla ağlama krizlerine girebilir, derin uykuya dalmakta zorlanabilirler ve gece boyunca da ebeveynlerini yanında isteyebilir. Ayrıca bu dönemde diş çıkarmaya başlamaları nedeniyle geceleri huzursuzluk yaşayabilir.
• Hastalık ve yer değişikliği durumlarında mevcut uyku düzenleri bozulabilir. Bu çoğunlukla geçicidir.

Uyku Eğitiminde Yardımcılar:

• Emzik: Bazı bebekler ilk 4 ayda emzikle daha çabuk ve rahat uykuya dalmaktadır. İlk aylarda emme refleksi bebeklerde çok kuvvetli olduğu için uykuya yatırırken emzik, bebeği çok rahatlatabilir.
• Kundak: Ana rahimdeki güveni vermek ve bebeğin uykusundaki kontrolsüz el ve kol hareketlerini engellemek için ilk 4 ay kundak kullanmak faydalı olabilir. Özellikle altı bol, üstü sıkı olan kundaklar tavsiye edilmektedir.
• Uyku Arkadaşı: 4 aylıktan itibaren uyku arkadaşı bebeğin uykuya dalmasına yardımcı olur. Ama uyku arkadaşı sadece yatakta olmalı ve uyku arkadaşı yataktan çıkarılmamalıdır. Uyku arkadaşı, hep uyumayı seven bir arkadaştır ve yatağı sevmektedir. Bebek uyku arkadaşına sarılır ve onunla uykuya dalar.

Gündüz Uykuları Nasıl Olmalıdır?

• Bebekler altıncı aya geldiklerinde gündüzleri iki uyku yeterlidir. Bu uykunun biri öğleden önce biri öğleden sonra olmak üzere iki defa ve her seferinde 2 saati geçmemelidir.
• 15-16. ay arası gündüz uyku ihtiyacı bire düşer.
• Gündüz uyku ihtiyacı ilk 3 yaşa kadar devam edebilir.
• Öğleden önce olan uyku sabahın devamı gibi yani uyandıktan kısa süre sonra olmamalıdır.
• Öğleden sonra uykusu ise akşam 17:00’den sonraya kalmamalıdır.
• Bebeklerin uyku döngüleri yetişkinlerden kısadır (45-60 dakika arasında değişir)
• Gündüz uykusu 45 dakikadan az ise tekrar uyutmak için uğraşabiliriz. Ama 45 dakikayı geçti ve uyumak istemiyorsa zorlanmamalıdır.
• Gece ile gündüzü ayırt edebilmesi için gündüz oda karartılmamalıdır.
• Gündüz gece uykusunda olduğu gibi rutin yapılmamalıdır.
• Gece de gündüz de aynı yatakta uyutulmalıdır.

Ne Zaman Profesyonel Uyku Eğitimi Alınmalıdır?

• Eğer bebeğiniz yeteri kadar uyumuyor, gece sık aralıklarla uyanıyorsa ve anne baba yardımı olmadan uyuyamıyorsa; akşamları çok erken ya da geç uyuyorsa, sabahları erken ya da çok geç uyanıyorsa ve bunun sonucunda günü huzursuz ve uykulu geçiriyor, beraberinde beslenmesi de etkileniyorsa uyku düzeninin tekrar sağlanması gerekir. Bebeği uyumayan ebeveyn, uykusuz ve kaygılı olur. Ebeveynlerde uzun dönemde depresyon gibi istenmeyen tablolar görülebilir. Ebeveynler kendini mutsuz ve yetersiz hissediyor ve bebek huzursuz ve hırçın ise profesyonel uyku eğitimi almanın zamanı gelmiştir. Uyku eğitimi almak isteyen ailelerin bu konuda kararlı olmaları şarttır.

Son söz:

• Bebeklerde beslenme ve uyku ayrılmaz ikilidir. Bebeğinizin iyi beslenmesi için nasıl uğraşıyorsanız, güzel uyku çekmesi için aynı uğraşı vermeniz gerekir. İyi uyuyan bebekler daha iştahlıdır.
• Her uyandırıldığında kucağa alınan, emzirilerek kucakta ya da kollarda sallanarak uyutulan bebekler hem bebeğin kendisi hem de ailesi için ciddi bir sıkıntıdır. Ancak bunlara alışmış olması, iş işten geçmiş ve artık yapılacak bir şey yok demek değildir.
• Önemli olan ebeveynlerin, bebeklerine doğru uyku alışkanlıkları kazandırmayı yürekten istemeleri, sabır göstermeleri ve gayret göstermeleridir. Kararlı, tutarlı ve sabırlı olunduktan sonra uyku problemi kesinlikle çözülebilir. Bebek büyüdükçe süreç zorlaşsa da çözüm mümkündür.
• Alışmış olan bebeklerde, birkaç gün ‘beni yataktan çıkart ve kucağına al’ ağlamaları olacaktır. Bu noktada sabırlı olmak ve bebeğe güven hissi vererek onun sırtını sıvazlamanız, konuşmanız, okşamanız bebeğin davranış değişikliğine neden olacak hem siz hem de bebek rahat edecektir.

Bebeğinize ve sizlere iyi uykular dilerim.