Uyku Fizyolojisi

Uyku; elektroensefalogram (EEG) aktivitesi, göz hareketleri ve kas tonusuna göre Rapid Eye Movement REM) ve Non-REM (N-REM) olmak üzere iki evrede incelenir.Uyku sırasında döngüsel olarak tekrarlanan NREM, REM evreleri zamanında doğan bir bebekte yaklaşık 50 dakika sürerken, bu süre tedricen artarak okul çağında 90-110 dakikaya çıkar. Bu döngüler sırasında ise kısa uyanıklıklar gerçekleşir.

Erişkinler uykuyu sürdürebilirken, bebeklerde gecede 6-9 kez kısa uyanıklıklar yaşanır. Yenidoğan bebekler uykuya REM evresiyle geçerken, 3 aylık olduklarında erişkin dönemde olduğu gibi uykuya geçiş N-REM evre ile gerçekleşir.

Yenidoğan bir bebekte uyku gündüz ve gece eşit dağılarak yaklaşık 16 ile 20 saat arasında sürer.

Sirkadiyen ritme özgü melatonin, kortizol gibi hormon salgılanmasında olgunlaşma aynı dönemde oluşur. Yenidoğan bir bebekte uyku gündüz ve gece eşit dağılarak yaklaşık 16 ile 20 saat arasında sürer. Bu örüntüde üç-dört saatlik uykuyu, 1-2 saatlik uyanıklık dönemleri takip eder. Anne sütüyle beslenen bebeklerde bu döngü daha kısa olup, formül mama ile beslenenlerde daha uzundur.

İki-dört aylık dönemde sirkadyen ritmin olgunlaşmasıyla, uykunun büyük kısmı geceye yoğunlaşır, gündüz ise kestirme olarak adlandırılan kısa uyku dönemlerini içeren gece gündüz döngüsü oluşur.

Yine aynı dönemde, N-REM uyku evresi gecenin ilk 1/3’üne, REM evre ise sabahın erken saatlerine hakim olur. Gece boyu kesintisiz uyku ise 3-6 ay arasında gerçekleşmeye başlar. Bebeklerde gece yarısından itibaren sabah 5-6’ya kadar sürdürebilen uyku kesintisiz uyku olarak adlandırılır ve yapılan araştırmalarda bebeklerin yaklaşık yarısının 6 aylıkken, %90’ının ise 12 aylıkken bu gelişimsel süreci tamamladığı ileri sürülür.

Uyku; oda ısısı, gürültü, ışık gibi makro çevreden, yatak, uyku pozisyonu gibi mikro çevreden, beslenme, birlikte uyuma gibi uyku davranışlarından, ebeveyn davranışı, kültür, toplumun değerleri gibi sosyokültürel etmenlerden, mizaç, bağlanma, annenin ruh sağlığı gibi sosyal duygusal durumdan, bebeğin gelişimsel sürecinden ve sağlığından etkilenir.

Doç. Dr. Tülin Köksal

EĞİTİM PROGRAMLARI

BLOG YAZILARI